Contractenrecht: Ontbinding, tenzij....

Volgens artikel 6:265 van het Burgerlijk Wetboek (BW) kan een overeenkomst worden ontbonden als de schuldenaar in verzuim is en de tekortkoming de ontbinding van de overeenkomst rechtvaardigt. Die laatste voorwaarde wordt ook wel de ‘tenzij-bepaling’ genoemd en houdt in dat er niet kan worden ontbonden als de tekortkoming door haar bijzondere aard of geringe betekenis de ontbinding en de gevolgen daarvan niet rechtvaardigt.

Nadat de Hoge Raad al eerder (HR 28 september 2018, ECLI:NL:HR:2018:1810) oordeelde dat de ogenschijnlijk lichte toets een open norm betreft en dat alle omstandigheden van het geval van belang zijn, is hij in een recent arrest ingegaan op de vraag of partijen bij een overeenkomst een nadere invulling aan de tenzij–bepaling kunnen geven.

Bedoeld arrest van 7-07-2023 (ECLI:NL:HR:2023:1071) handelde om een discussie tussen een huurder van een voor een hotel bestemd gebouw en de verhuurder. In de huurovereenkomst was afgesproken dat de verhuurder garandeerde dat de te verhuren ruimte aan bepaalde voorwaarden zou voldoen. Tevens was overeengekomen dat als de verhuurder de garanties niet of niet volledig nakwam, de huurder recht had op een boete en de overeenkomst direct kon ontbinden.

Omdat er volgens haar sprake was van schending van een aantal garanties - het zwembad moest bijvoorbeeld noodgedwongen dicht en het dak lekte volgens de huurder - claimde de huurder diverse boetes en ontbond de overeenkomst. Zowel de kantonrechter als het gerechtshof in hoger beroep oordelen echter dat de ontbinding geen stand houdt. Het gerechtshof oordeelt dat van de gestelde klachten die grond waren voor de ontbinding alleen de noodgedwongen sluit van het zwembad was vast te komen staan. Omdat het slechts om één week ging, oordeelde het gerechtshof vervolgens dat de tekortkoming van onvoldoende gewicht was. Aldus wees zij de ontbinding conform de “tenzij-bepaling” uit artikel 6:265 BW af.

De Hoge Raad denkt daar uiteindelijk anders over. Zij stelt dat de “tenzij-bepaling” van regelend recht is en dat partijen daar van mogen afwijken. Volgens de Hoge Raad hebben partijen dat gedaan met de garantiebepalingen en de afspraak dat bij schending van de garanties mocht worden ontbonden. Omdat het gerechtshof volgens de Hoge Raad geconstateerd had dat ook andere garantiebepalingen, los van de bepaling over het zwembad, al eerder waren geschonden, was er volgens de Hoge Raad terecht ontbonden.

Hiermee is het helder dat partijen van de tenzij-bepaling kunnen afwijken in overeenkomsten en dat men zich bij dergelijke bepalingen goed bewust moet zijn van de grote gevolgen die zij kunnen hebben. Door het opnemen van dergelijke bepalingen wordt het nog makkelijker om te ontbinden en bieden hooguit de redelijkheid en billijkheid zoals genoemd in artikel 6:248 lid 2 BW nog soelaas als het om ogenschijnlijk “lichte” tekortkomingen gaat.